Kasteel Neyenghoor

Wie tussen Nunhem en Neer bij de samenvloeiing van Leubeek en Haelense beek tussen het groen door-kijkt ziet het massieve uiterlijk van de hoeve “Ghoor”.

Men zal niet gauw vermoeden dat hier tot laat in de achttiende eeuw het statige kasteel gelegen heeft.
De langgerekte gevels, de gesloten carré vorm van de huidige boerenburcht, alsmede het torentje op het woonhuis wijzen echter duidelijk op een verleden als kasteelboerderij.
Het is dan ook een overblijfsel van het eeuwenoude kasteel ‘Ghoor’, ook wel ‘Neyenghoor’ genoemd, ter onderscheid van het in Haelen gelegen kasteel ‘Aldenghoor’. Het jachtslot is een klassieke Middeleeuwse vierhoekige waterburcht met drie ronde hoektorens en is rond 1380 gesticht.

De geschiedenis van kasteel Ghoor of Nienghoor (nieuw Ghoor) gaat terug tot in de dertiende eeuw. De eerste afbeeldingen stammen uit 1573 en zijn gemaakt
door ene Christian Sgroten. Cristiaan Sgroten was een Nederlandse cartograaf die leefde van 1532 tot 1608. In 1557 komen we zijn naam voor het eerst tegen.
In 1568 gaf de Hertog van Alva (1507-1582), legeraanvoerder van Filips II in de Nederlanden, aan Sgro(o)ten (en andere schijfwijzen) de opdracht om alle kaarten te tekenen van de provincies, de gewesten, de steden en hun grenzen die in die tijd toebehoorden aan de Spaanse kroon.

Niet  alle gebouwen zijn in dezelfde tijd gebouwd. Men leidt dit af uit de verschillende bouwstijlen.
In 1212 is er sprake van een versterkt huis Ghoor van de heren van Ghoor de Horne te Haelen.

Rond 1370 (?) liet Arnold I zoon van Daniel III een kasteel, jachtslot is een klassieke Middeleeuwse vierhoekige waterburcht met drie ronde hoektorens, bouwen in het nabijgelegen Neer.

Om duidelijk te verschaffen en verwarring met het huis Ghoor in Haelen te voorkomen is men het kasteel in Haelen Aldenghoor gaan noemen en het nieuwe kasteel in het nabijgelegen Neer Nienghoor of Neyenghoor.
Het kasteel zou echter al in de 12^e eeuw gebouwd zijn door het adellijk geslacht de Montfort. Het was een van de voornaamste lenen in het Land van Horn. De stamvader van de familie die zich ‘Van Ghoor’ noemt, Daniël I, was de jongste zoon van Engelbert uit het huis van Horn. Deze Daniël I had Ghoor als erfdeel gekregen.
Van dezelfde familietak wordt ook wel Arnold I van Aldenghoor (1371-1417) genoemd als bouwheer van Ghoor.
In ieder geval komt het kasteel voor het eerst duidelijk ter sprake in 1417, wanneer bij een erfverdelings-contract, gesloten tussen de kinderen van Arnold I, Johan (Jan) van Ghoor het kasteel erft. Johan II van Ghoor was in 1487 de laatste telg uit dit geslacht.

Omstreeks 1500 werd het kasteel bewoond door Godert, Heer van Millendonck en Drachenfels (overleden in 1507). Deze hield er roofridderpraktijken op na, reden waarom het kasteel werd belegerd en ingenomen door de Prins-Bisschop van Luik.

In 1501 heet het:
“het huys Ghoor met zij toebehoir, bundlich leen ende open huys van den graeve ende graevinnevan Horne op ende af te rijden alst hem belieft”; in de 18^e eeuwse beschrijving “het riddermeesigh huys ofte casteel Ghoor met sijne gaerdens, wijers, visscherijen, plantagien, houtgewasch, Leenhoff ende Laethoff ende gerechtigheyd van jacht etc., omtrent tachentig boender erff bestaend in kleyn houtgewasch oock veele opgaende eijcke boomen ende heijde als weijde en torfven, een waetermolen ende slagmolen geheeten die hemmermolen gelegen tot Neer rendeert tegenswoordig 140 pattacons*; een bempt voor de hamey (poort) gelegen: den hoogen baent; nog eenen baembt den papenbomgaert; nog eenen baembt over de beeck brugge gelegen: den meulen bomgaert; een weijde genaemt het Lattbroek achter den halfmans huys langs de beecke; den toll op de anderszijde van de Maes sijnde seer van de Maese weggeloopen enz. enz.”

Tot het goed behoorde ook een deel van de Leudalbossen, dat heel aardig omschreven wordt als: “slachhout en Eyckeboomen jonck hout, waerinne tot noch toe niets houwbaar als alleen eenige jonge boomen welcke te dicht bij malckanderen staen hier en daer en niet verder connen dienen als voor vastwormen, tachentig boender, waervan twee derde hooghe heyde en mit eenige strubbelskens struijckvan de schapen bedorven.”

In zijn oorspronkelijke staat vindt men het kasteel Ghoor eveneens afgebeeld in het boek “de Heerlijk-heden van het land van Luik”. Daar leest men:
“Dit oude gebouw was gelegen in een streek ten Noorden van Horn, in een klein moeras, omgeven door hoogoprijzend geboomte, waaromheen een gracht was. De ingang lag op het Oosten. De brug die er heen leidde, was door enige boomstammen ondersteund. Er bevond zich voor het eerst een grote plaats; bovendien een stevig gebouwde kapel, die, zowel door de onregelmatigheden van de muren, als door de zonderlinge bouwtrant zeer oud scheen geweest te zijn. Over een heel hoge brug, hoger en steviger dan de eerste, steeg men naar het kasteel, dat op een verhoging was gebouwd. Het bestond uit verschillende gebouwen rondom een vierkant plein. Het belangrijkste was geflankeerd door twee torens, die de westzijde beschermden. Het had twee vleugels, waarvan de linkse haaks omhoog en een deel van de oostelijke voorgevel begrensde, welke beschermd werd door een toren op zijn uiterste hoekpunt.”

 In het laatste kwart van de vijftiende eeuw (14….) vererfde Ghoor en de heerlijkheden Pol en Panheel in de mannelijke lijn van het geslacht Van Ghoor. Het kwam het enige tijd in het bezit van de families De Rover en Van Cruningen.

In de zestiende eeuw ( 15….) kwam het in bezit van de fam. Van Millendonck. Deze familie hield Ghoor in   bezit tot ongeveer 1560. (?) Omstreeks 1653 was het kasteel in bezit van de graaf de Horne.(?)

Daarna werd Ghoor verkocht aan Hieromina Catharina van Spaur die weduwe was van Henrik graaf van den Bergh.

Rond 1700 verkochten de erfgenamen van Catharina het kasteel aan het geslacht Van Doerne. Anna Wilhelmina barones van Doerne en erfdochter van Asten, Ommel (mogelijk kwamen de zusters van Ommel daarom naar Nunhem) en Ghoor trouwde met Gerard Assuerus Louis Baron de Horion en daardoor kwam Ghoor in 1719 in het bezit van deze familie. Het kasteel raakte door de jaren heen in verval. Het werd mogelijk in die tijd afgebroken.

Men heeft zich tot de veranderingen aan de hoeve beperkt; het kasteel was blijkbaar te “rot en versleeten” en is in de jaren na 1790 afgebroken. De kapel (midden op de afbeelding) was al in 1772 tijdens een hevige storm ingestort en niet meer herbouwd.

De boerderij, een leengoed, werd in 1780 verkocht aan de baron van Merwijck tot Kessel.

Daarna werd de familie Keverberg eigenaar van kasteel Aldenghoor. Zijn erfgenaam was baron Hugo de Weichs von Reiberg.

Tussen 1800 en ongeveer 1830 is het kasteel afgebroken. In 1836 werd het puin geruimd en de tegen-woordige hoeve gebouwd. Bij die gelegenheid ontdekte men bij het wegnemen van het puin een put, die nog in goede staat verkeerde. Aan de binnenzijde van de wanden van deze put staken een aantal messen en scherpe punten uit. De vloer van de put was bedekt met mensenbeenderen, terwijl men ook vijf schedels vond. Sinds 2000 heeft ‘Neyenghoor’ officieel de status van “landgoed”.